Depresja

Od czasu do czasu wszyscy czujemy się przygnębieni, smutni i zniechęceni do wszystkiego. Zazwyczaj takie odczucia nie trwają dłużej niż tydzień lub dwa, i nie są zbyt uciążliwe w życiu codziennym.  Czasem istnieje konkretna przyczyna, a czasem pojawiają się znienacka.  Na ogół jednak radzimy sobie z nimi samodzielnie, bez specjalnej pomocy.  Wystarczy na przykład rozmowa z przyjacielem. O poważnej depresji mówi się dopiero wtedy, gdy:

• Uczucie przygnębienia nie przechodzi, i
• Przygnębienie jest tak duże, że staje się uciążliwe w życiu codziennym.
  

Co to znaczy odczuwać depresję?

Poczucie depresji jest o wiele silniejsze i bardziej dotkliwe niż krótkie okresy, kiedy wszyscy od czasu do czasu czujemy się nieszczęśliwi.  Depresja może ciągnąć się miesiącami, nie przechodzi po kilku dniach czy tygodniach.  Nie wszystkie z wymienionych poniżej objawów występują w każdym przypadku depresji, ale większość ludzi ma co najmniej pięć lub sześć:

• Ciągłe uczucie przygnębienia (czasami nieco łagodniejsze wieczorami)
• Brak zainteresowania życiem i niemożność odczuwania przyjemności z czegokolwiek
• Trudności w podejmowaniu decyzji
• Nie radzenie sobie ze sprawami, które uprzednio nie sprawiały kłopotów
• Poczucie wyczerpania fizycznego
• Nadmierna ruchliwość i pobudliwość
• Brak apetytu i spadek wagi ciała (w niektórych przypadkach występuje zjawisko odwrotne i pacjenci przybierają na wadze)
• Trudności z zasypianiem (1-2 godz.) i przedwczesne budzenie się
• Brak zainteresowania seksem
• Brak wiary w siebie
• Poczucie bezużyteczności i beznadziejności
• Unikanie kontaktu z ludźmi
• Poirytowanie
• Złe samopoczucie występujące o określonej porze doby, zazwyczaj z rana
• Myśli samobójcze.

Często nie zdajemy sobie sprawy, że cierpimy na depresję, zwłaszcza gdy postępowała ona stopniowo.  Uporczywie staramy się przetrzymać trudny okres obwiniając się za lenistwo, czy słabość.  Inni ludzie muszą nas przekonać, że ubieganie się o pomoc nie jest oznaką słabości.

Niekiedy próbujemy walczyć z poczuciem depresji poprzez ciągłe zapracowanie.  To jednak tylko zwiększa stres i prowadzi do wyczerpania.  Często występują również bóle fizyczne, bezsenność i ból głowy.

Czasem ból fizyczny jest pierwszą oznaką sygnalizującą depresję.

Dlaczego tak się dzieje?

W przypadku depresji, podobnie jak w zwykłym przygnębieniu, którego wszyscy od czasu do czasu doświadczamy, czasem przyczyna jest oczywista, a czasem nie ma żadnej. Zazwyczaj jednak przyczyn jest kilka, różne dla różnych osób.

Powód często wydaje się oczywisty: rozczarowanie, frustracja, utrata kogoś, lub czegoś ważnego. Nie we wszystkich przypadkach przyczyna depresji jest jednoznaczna. Nie zawsze wiadomo, dlaczego „jesteśmy nie w humorze”, „mamy muchy w nosie”, „jesteśmy nie w sosie”, „wstaliśmy lewą nogą”. Jakkolwiek je nazwiemy, uczucia te mogą się tak spotęgować, że niezbędna jest pomoc.

Zdarzenia losowe

Wystąpienie depresji w obliczu rozpaczliwej sytuacji, takiej jak żałoba, rozwód, czy utrata pracy, jest rzeczą naturalną. Przez kilka tygodni lub miesięcy nie jesteśmy w stanie myśleć i mówić o niczym innym. Po pewnym czasie jednak w większości przypadków godzimy się z losem.  Niektórzy z nas jednak trwają w przygnębionym nastroju, który jakoś nie chce ustąpić.

Warunki życiowe

Jeśli żyjemy samotnie, nie mamy wokół siebie przyjaciół, jesteśmy zestresowani, mamy zmartwienia, lub jesteśmy wycieńczeni fizycznie, ryzyko wystąpienia depresji jest znacznie większe.

Choroba fizyczna

Depresja często pojawia się, gdy cierpimy na dolegliwości fizyczne. Dotyczy to nie tylko chorób zagrażających życiu, takich jak rak czy choroby serca, ale również chorób przewlekłych, dokuczliwych i bolesnych, takich jak artretyzm czy zapalenie oskrzeli. Ludzie młodzi czasem zapadają na depresję po przejściu infekcji wirusowych, takich jak grypa czy mononukleoza zakaźna (gorączka gruczołowa).

Osobowość

Każdy może zapaść na depresję, ale niektórzy z nas wydają się mieć ku temu większe predyspozycje. Przyczyną tego może być na przykład indywidualna struktura naszego organizmu, doświadczenia życiowe, lub połączenie obu tych elementów.

Alkohol

Osoby nadużywające alkoholu wielokrotnie padają ofiarą depresji. Często trudno określić czy nadmierne picie dało początek depresji, czy też na odwrót. Wiadomo jednak, że osobom nadużywającym alkoholu grozi większe ryzyko popełnienia samobójstwa, niż innym.

Płeć

Depresja występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Dzieje się tak prawdopodobnie dlatego, że mężczyznom z większą trudnością przychodzi przyznanie się do własnych uczuć. Często tłamszą je w sobie, lub wyrażają je poprzez agresję, lub nadmierne picie. Kobiety często zmuszone są godzić pracę zawodową z wychowywaniem dzieci, co potęguje stres, w którym żyją.

Geny

Depresja może być chorobą rodzinną. Jeśli jedno z twoich rodziców cierpiało na poważną depresję, prawdopodobieństwo, że u ciebie również wystąpi depresja jest mniej więcej ośmiokrotne.

Depresja maniakalna

Mniej więcej u jednej na dziesięć osób cierpiących na poważną depresję występują również okresy euforii i nadpobudliwości. Dawniej nazywano to depresją maniakalną, teraz częściej używa się terminu zaburzenie afektywne dwubiegunowe. Występuje ono w równym stopniu u kobiet i mężczyzn, i może być schorzeniem rodzinnym. (przeczytaj również ulotkę na temat depresji maniakalnej z serii „Pomoc w zasięgu ręki”; ang. ‘Help is at Hand’).

Czy depresja jest oznaką zwykłej słabości?

Często spotyka się opinie, że ludzie cierpiący na depresję po prostu „poddają się”, podczas gdy tak naprawdę nie mają oni w tej sprawie żadnego wyboru.  Faktem jest, że na pewnym etapie depresja jest taką samą chorobą jak inne.  Może się przytrafić nawet najbardziej nieugiętym ludziom i wymaga pomocy, a nie krytyki.  Nie jest to oznaką słabości – nawet osoby z silną osobowością mogą doświadczyć depresji.  Winston Churchill na przykład mówił o niej „mój czarny pies”.

Kiedy należy zwrócić się o pomoc:

• Kiedy uczucie przygnębienia jest silniejsze niż zazwyczaj i nie następuje żadna poprawa.
• Kiedy uczucie przygnębienia ma negatywny wpływ na pracę, zainteresowania i stosunek do rodziny i przyjaciół.
• Kiedy zaczynamy myśleć, że dalsze życie nie ma sensu, lub że ludziom będzie lepiej bez nas.

Często rozmowa z kimś z rodziny lub przyjaciół wystarczy, żeby przetrwać najgorszy okres.  Jeśli jednak to nie pomaga, należy zwrócić się o pomoc do lekarza rodzinnego.  Rodzina i przyjaciele mogą się martwić wyraźną zmianą w Twoim zachowaniu.

Jak pomóc osobie cierpiącej na depresję?

Wysłuchaj, tego co ma ci do powiedzenia. To jest często trudniejsze, niżby się wydawało. Musisz często słuchać wciąż tego samego. Nawet jeśli odpowiedź wydaje ci się oczywista, najlepiej staraj się nie udzielać rad, chyba że na wyraźną prośbę rozmówcy.

Czasem przyczyna depresji jest łatwa do zidentyfikowania. Można wtedy pomóc takiej osobie znaleźć rozwiązanie problemu, lub przynajmniej sposób radzenia sobie z trudnościami. 

Często wystarczy tylko poświęcić osobie przygnębionej trochę czasu, zachęcić do rozmowy i pomóc w codziennych zajęciach.

Człowiek cierpiący na depresję nie jest w stanie uwierzyć, że kiedykolwiek poczuje się lepiej. Postaraj się go przekonać, że te uczucia miną, nawet jeśli będziesz musiał powtarzać to wielokrotnie. Pomóż mu zrobić zakupy, upewnij się, że się dobrze odżywia i pomóż unikać alkoholu.

Jeśli osoba przygnębiona czuje się coraz gorzej i zaczyna mówić, że nie chce żyć, lub że pragnie wyrządzić sobie krzywdę, należy to potraktować poważnie i przekonać ją, żeby powiedziała o tym lekarzowi.

Spróbuj przekonać tę osobę, żeby poddała się leczeniu.  Zachęć ją do brania leków, lub do wizyt w poradni lub u psychoterapeuty. Jeśli masz jakieś wątpliwości co do obranej metody leczenia porozmawiaj o tym z lekarzem.